Heb je hier wel eens over nagedacht: het kost je meer geld om een leeg dak te hebben, dan een dak gevuld met zonnepanelen. En het hebben van een CV ketel kost je veel meer geld dan het hebben van een warmtepomp. Is dat echt zo? Ja hoor, reken maar mee!
Direct naar:
- De TCO en de terugverdientijd
- Het standaard praatje: wat is de terugverdientijd?
- Wanneer het interessant wordt: wat is de TCO?
- De investering: het win-win scenario
Geschreven door
Mirjam Vonk
Controller bij Groenpand. Ruime ervaring in de financiële wereld en zet nu haar financiële kennis in voor duurzaamheid. Sterk met cijfers, maar ze heeft ook groene vingers..
De TCO en de terugverdientijd
Eén van de meest gestelde vragen is: wat is de terugverdientijd van zonnepanelen? Veel mensen zouden graag een dak vol zonnepanelen willen, maar de investering kan fors zijn. Zonnepanelen zijn een investering voor de lange termijn, aangezien ze vandaag de dag zo’n 20 tot 30 jaar meegaan. Dit maakt deze aankoop nou juist zo lastig. We nemen namelijk sneller beslissingen als het gaat om kortetermijnwinst in plaats van de lange termijn. Dat is simpelweg hoe onze hersenen werken.
Zonnepanelen leveren geld op vanaf dag één. Niet na 6 of 8 jaar, maar vanaf het moment van installeren. Om dit te begrijpen gaan we kijken naar de Total Cost of Ownership (TCO), en hoe dit verschilt van de vaak genoemde terugverdientijd. De TCO en de terugverdientijd zijn twee manieren om de investering van zonnepanelen inzichtelijk te maken op de lange termijn. We gaan kijken naar het verschil tussen de twee, en leggen uit waarom de TCO ons een stuk meer vertelt.
Het standaard praatje: wat is de terugverdientijd?
We beginnen simpel: wat wordt er bedoeld met de terugverdientijd? Dit is de tijd die het kost om de investering terug te verdienen: de totale opbrengst is gelijk aan totale kosten. Stel dat je voor €5000 investeert in zonnepanelen en hierdoor elk jaar €800 bespaart aan elektriciteit. Dit zou betekenen dat na ruim 7 jaar de investering is terugverdiend. Vanaf dat moment besparen zonnepanelen energie, en dus geld. Toch is dat niet helemaal waar.
Wanneer het interessant wordt: wat is de TCO?
De TCO vertelt ons hetzelfde verhaal net iets anders. En nét iets beter. De Total Cost of Ownership, wordt vertaald als de totale eigendomskosten. Eigenlijk komt het hierop neer: het hebben van spullen kost geld. Gek eigenlijk, heb je daar ooit bij stil gestaan? Wat kost het hebben van een bank of stoel per jaar? of een televisie? Hier komt iets moois: het hebben van zonnepanelen en een warmtepomp kost je geen geld, maar levert je geld op. Hoe vaak overkomt dat je?
De TCO laat dus het complete financiële plaatje zien vanaf dag één, gedurende de levenscyclus van de zonnepanelen en een warmtepomp. Bij de TCO worden twee scenario’s vergeleken: investeren in zonnepanelen of een warmtepomp, of niet investeren. De totale kosten na 15 jaar worden naast elkaar gezet, en wat blijkt: het kost geld als je niet investeert in zonnepanelen. Dit laten we zien met twee voorbeelden.
De 'kosten' die moeilijk in geld kunnen worden uitgedrukt
In de TCO wordt een aantal kosten op een rijtje gezet, zoals de onderhoudskosten, verwijderingskosten. Maar wat bedoelen we eigenlijk met onderhoudskosten? Als je zonnepanelen hebt of een groendak, dan gaat je dakbedekking langer mee. Daardoor heb je weer minder onderhoudskosten aan je dak. En wat bedoelen we met verwijderingskosten? Alleen de kosten die nodig zijn om de zonnepanelen of warmtepomp weg te halen, of ook het recyclingproces van de panelen of warmtepomp?
Externaliteiten
Het komt er eigenlijk op neer dat het niet alleen geld kost om eigenaar te zijn, maar het kost ook geld om de negatieve gevolgen van producten weer ongedaan te maken. Dit noemen we externaliteiten: de onbedoelde, negatieve consequenties voor moeder aarde voor het produceren en gebruiken van goederen. In het geval van zonnepanelen of een warmtepomp: wie ruimt dit weer op? Hoe zorgen we dat het afval verantwoord verwijderd wordt?
In het geval van een gasketel zouden de consequenties zoals aardbevingen in Groningen en klimaatverandering meegenomen moeten worden, maar dat gebeurt natuurlijk niet. De echte externe kosten van een CV ketel liggen dus misschien wel vele malen hoger dan de verwijderingskosten die nu gevraagd wordt. Kortom, het bezitten van spullen heeft consequenties die we lang nog niet altijd in kosten kunnen uitdrukken.
De investering: het win-win scenario
We beginnen met de zonnepanelen. Er zijn twee scenario’s: scenario 1 is geen investering in zonnepanelen, en scenario 2 is wél investeren in 10 zonnepanelen. We gaan kijken naar de kosten en het energieverbruik over 15 jaar.
| Kosten | Scenario 1: geen zonnepanelen | Scenario 2: wél zonnepanelen |
| Eenmalige investering van zonnepanelen + installatie & levering | €0 | €5.000 + €1.000 |
| Elektriciteitskosten in € per jaar [1] | €1.690 | €890 |
| Onderhoudskosten | €0 | €1.000 |
| Verwijderingskosten | €0 | €500 |
| Totaal over 15 jaar | €25.350 | €20.850 |
| CO2 uitstoot (in Nederland) in kg CO2 per jaar [2] | 1120 kg CO2 | 530 kg CO2 |
Als we deze twee scenario’s vergelijken zien we dus inderdaad dat we gemiddeld genomen goedkoper uit zijn als we investeren in zonnepanelen. We besparen €4.500 over een periode van 15 jaar. Als we ervan uitgaan dat de zonnepanelen langer meegaan dan 15 jaar, is de winst zelfs nog groter. Bovendien gaat er een stuk minder CO2 de lucht in. Dit komt doordat de Nederlandse elektriciteit nog altijd voor een groot deel door kolencentrales wordt opgewekt.
Hoe zit het met de warmtepomp?
We gaan hetzelfde doen voor een hybride warmtepomp en zelfstandige warmtepomp, versus de conventionele CV-ketel. Wat kost een warmtepomp ten opzichte van een CV-ketel als je kijkt naar de komende 15 jaar? Vijftien jaar is ongeveer de levensduur van een CV ketel of warmtepomp, dus een realistische termijn. We gaan uit van een gezin met twee jonge kinderen. In een normale situatie, dus met CV ketel, gebruiken ze dan per jaar ongeveer 1500m3 gas en 500 kWh stroom om te verwarmen (ja, een CV ketel gebruikt naast gas ook stroom). We rekenen met gemiddelde gasprijzen over de komende jaren, ervan uitgaande dat de belasting op gas blijft stijgen, zoals de overheid heeft aangekondigd.
| Kosten | Scenario 1: CV-ketel | Scenario 2: hybride warmtepomp | Scenario 3: zelfstandige warmtepomp |
| Eenmalige investering CV-ketel | €2.000 | €2.000 | €0 |
| Eenmalige investering warmtepomp | €0 | €6.000 | €15.000 |
| Gasverbruik in € [4, 5] | €56.250 | €16.875 | €0 |
| Elektriciteitsverbruik in € [6] | €4.125 | €19.635 | €26.813 |
| Vaste kosten gasaansluiting | €2.580 | €2.580 | €0 |
| Onderhoudskosten | €1.080 | €1.620 | €2.160 |
| Subsidie [3] | €0 | -€2.700 | -€3.150 |
| Totaal over 15 jaar | €66.035 | €46.010 | €40.823 |
| Behaalde CO2 reductie op verwarmen | 0% | 50% | 100% |
En wat blijkt ook hier: de totale eigendomskosten van de hybride warmtepomp zijn lager dan de gewone CV-ketel, en de kosten van een zelfstandige warmtepomp zijn zelfs nog lager.
De TCO laat ons dus een compleet beeld zien van aankoop tot verwijdering van zonnepanelen en een warmtepomp. Door de vergelijking van verschillende scenario’s laat de TCO ons ook de directe winst zien op de korte termijn. Bij een nieuwe auto of wasmachine hebben we het toch ook niet over de terugverdientijd? De TCO is dus een stuk interessanter. Het maakt de investering in zonnepanelen en een warmtepomp een logische keuze!
[1] Milieucentraal, 2020. Gemiddelde energierekening in Nederland in 2020.
[2] De emissiefactoren die zijn gebruikt in deze berekening zijn afkomstig van CE (Committed to the Environment) Delft.
[3] De subsidiebedragen zijn te vinden in de apparatenlijst van de Rijksdienst voor Ondernemen.
[4] We rekenen met Gronings gas, dat wil zeggen een verbrandingswaarde van 35.096 KJ per m3 gas.
[5] Uitgaande van een stijgende gasprijs. Dat is ook de trend zoals te zien is op de site van de belastingdienst.
[6] We gaan uit van een dalende elektriciteitsprijs. Dat is ook de trend zoals te zien is op de site van de belastingdienst.
Prima!